नवीननियमग्रन्थे कथितं पारम्परिकं क्रिसमस-कथनं, यत् येशुना जन्मनः इति नाम्ना प्रसिद्धम्, तत्र मसीहीय-भविष्यवाणीनां अनुसारं येशुः बेथलेहेम-नगरे जन्म प्राप्नोत् इति वदति ।[११] यदा योसेफः मरियमः च नगरं आगतवन्तौ तदा सरायस्य स्थानं नासीत्, अतः तेभ्यः अश्वाशाला प्रदत्तः यत्र ख्रीष्टबालकः शीघ्रमेव जातः, स्वर्गदूताः गोपालकेभ्यः एतां वार्ताम् उद्घोषयन्ति स्म, ते ततः प्रचारं कृतवन्तः
येशुना जन्मतिथिविषये भिन्नाः परिकल्पनाः सन्ति, चतुर्थशताब्द्याः आरम्भे चर्चेन २५ दिसम्बर् इति तिथिः निर्धारिता ।[b][13][14][15] एतत् शिशिरस्य संक्रान्तस्य पारम्परिकतिथिना सह सङ्गच्छते रोमन-पञ्चाङ्गम् ।[१६] वसन्तविषुवस्य तिथौ अपि मार्चमासस्य २५ दिनाङ्के घोषणायाः नवमासानां अनन्तरं भवति ।[१७] अधिकांशः ईसाईजनाः ग्रेगोरी-पञ्चाङ्गे डिसेम्बर्-मासस्य २५ दिनाङ्के उत्सवं कुर्वन्ति, यत् सम्पूर्णविश्वस्य देशेषु प्रयुक्तेषु नागरिकपञ्चाङ्गेषु प्रायः सर्वत्र स्वीकृतम् अस्ति परन्तु पूर्वीय-ईसाई-चर्चानाम् एकः भागः प्राचीनस्य जूलियन-पञ्चाङ्गस्य डिसेम्बर्-मासस्य २५ दिनाङ्के क्रिसमस-उत्सवम् आचरति, यत् सम्प्रति ग्रेगोरी-पञ्चाङ्गे जनवरी-मासस्य ७ दिनाङ्कस्य अनुरूपम् अस्ति ख्रीष्टियानानां कृते येशुना जन्मतिथिं ज्ञातुं न अपितु मानवतायाः पापस्य प्रायश्चित्तार्थं परमेश्वरः मनुष्यरूपेण जगति आगतः इति विश्वासः क्रिसमस-उत्सवस्य प्राथमिकः उद्देश्यः इति मन्यते ।[१८][१९][२०]
विभिन्नेषु देशेषु क्रिसमस-सम्बद्धानां रीतिरिवाजानां पूर्व-ईसाई-ईसाई-धर्मनिरपेक्ष-विषयाणां उत्पत्तिः च मिश्रणं भवति ।[२१][२२] अवकाशदिवसस्य लोकप्रियपरम्परासु उपहारदानं; एडवेण्ट् कैलेण्डरं वा एडवेण्ट् माला वा पूर्णं करणम्; क्रिसमससङ्गीतं कैरोलिंग् च; क्रिसमस-चलच्चित्रं पश्यन्; नेटिविटी नाटकं दृष्ट्वा; क्रिसमसपत्राणां आदानप्रदानम्; चर्चसेवासु उपस्थितिः; एकं विशेषं भोजनम्; तथा क्रिसमसवृक्षाः, क्रिसमसप्रकाशाः, जन्मदृश्यानि, मालाः, माल्याः, मिस्टलेटः, होली च इत्यादीनां विविधक्रिसमससज्जानां प्रदर्शनम्। तदतिरिक्तं, सांताक्लॉजः, फादरक्रिसमसः, सेण्ट् निकोलस्, क्राइस्टकिण्ड् इति नाम्ना प्रसिद्धाः अनेकाः सम्बद्धाः प्रायः विनिमययोग्याः च आकृतयः क्रिसमसऋतौ बालकानां कृते उपहारं आनयितुं सम्बद्धाः सन्ति, तेषां परम्पराणां, ज्ञानस्य च स्वकीयाः निकायः अस्ति यतो हि क्रिसमस-उत्सवस्य उपहार-दानम् अन्येषु च बहवः पक्षेषु आर्थिकक्रियाकलापस्य उन्नतिः भवति, अतः अवकाशः विक्रेतृणां व्यवसायानां च कृते महत्त्वपूर्णः कार्यक्रमः, प्रमुखः विक्रयकालः च अभवत् विगतकेषु शताब्देषु विश्वस्य अनेकेषु प्रदेशेषु क्रिसमस-उत्सवस्य आर्थिकप्रभावः निरन्तरं वर्धमानः अस्ति ।
