बाबा श्याम जन्मोत्सव 2023: देव प्रबोधिनी एकादशी पर खाटू श्याम बाबा का जन्मदिन मनाया जाता है। अस्मिन् मन्दिरे भक्तानां दीर्घाः पङ्क्तयः सन्ति । श्यामबाबस्य चिह्नस्य वर्णः केसरः, नारङ्गः, रक्तः च अस्ति । तत्प्रदानेन कामनाः सिद्धाः भवन्ति। निशानयात्रायां श्यामबाबामन्दिरं प्राप्तुं भक्ताः नग्नपदाः चलन्ति। एषा यात्रा प्रतिमासस्य शुक्लपक्षस्य एकादशीयां कर्तुं शक्यते ।
२०२३ तमे वर्षे कार्तिकमासस्य शुक्लपक्षस्य एकादशीतिथिः २३ नवम्बर दिनाङ्के पतति। अस्मिन् दिने तुलसी विवाहः अपि आचर्यते। अस्मिन् दिने तुलसीविवाहस्य आयोजनमपि भवति ।
खाटू श्यामबाबा इत्यस्य जन्मदिवसः देवप्रबोधिनी एकादशीयां आचर्यते तथा च अस्मिन् समये एषा तिथिः २३ नवम्बर गुरुवासरे अस्ति। खातुश्यामस्य न केवलं भारते अपितु सम्पूर्णे विश्वे भक्ताः सन्ति। राजस्थाने स्थिते बाबामन्दिरे बाबादर्शनार्थं दीर्घाः पङ्क्तयः सन्ति । यदा बहवः जनाः व्रतं याचयितुम् गच्छन्ति वा व्रतस्य पूर्णतायाः अनन्तरं गच्छन्ति तदा ते श्यामबाबा इत्यस्य उपरि चिह्नं स्थापयन्ति, तत् चिह्नं च ध्वजः भवति। खाटू श्यामस्य जन्मदिवसस्य समये तस्य चिह्नस्य किं अर्थः इति ज्ञापयामः....
खातुश्यामजी इत्यस्मै चिह्नं अर्पणस्य परम्परा प्राचीनकालात् प्रचलति, अयं चिह्नः अतीव पवित्रः इति मन्यते । खातुश्यामे यत् चिह्नं स्थापितं तत् ध्वज उच्यते । सनातनधर्मे ध्वजः विजयस्य प्रतीकं मन्यते । अपि च, एतत् चिह्नं श्यामबाबस्य यज्ञस्य, दानस्य च प्रतीकं मन्यते । यतः श्रीकृष्णस्य आज्ञानुसारं सः धर्मविजयाय शिरः समर्पितवान् आसीत्, युद्धस्य श्रेयः श्रीकृष्णाय दत्तवान् आसीत् ।
चिह्नं कीदृशम् ?
श्यामबाबस्य ध्वजस्य वर्णः केसरः, नारङ्गः, रक्तः च अस्ति, तस्मिन् ध्वजे कृष्णस्य श्यामबाबस्य च चित्राणि, मन्त्राः च अभिलेखिताः सन्ति । नारिकेलं, मयूरपक्षं च केषुचित् चिह्नेषु चिह्नितम् अस्ति । एतस्य चिह्नस्य अर्पणेन सर्वाणि इच्छाः पूर्णाः भवन्ति, जीवने सर्वाणि शुभानि च भद्राणि तिष्ठन्ति इति विश्वासः अस्ति । खाटूश्याम् इत्यत्र ध्वजस्य उत्थापनात् पूर्वं तस्य विशेषपूजनं क्रियते तथा च खातुश्यामस्य यात्राकाले यत्र यत्र गच्छति तत्र तत्र तत् ध्वजं हस्ते एव धारयति। सम्प्रति भक्ताः सुवर्णरजतनिर्मितानि चिह्नानि अपि ददति ।
निशान यात्रा किम् ?
निशानयात्रायां नग्नपदं गत्वा ईश्वरस्य मन्दिरं प्राप्य लक्ष्यं मारयितुं अतीव शुभं मन्यते । सम्प्रति खाटू श्यामजी भक्तानां संख्या वर्धमाना अस्ति तथा च एतत् मनसि कृत्वा अधुना प्रतिमासस्य शुक्लपक्षस्य एकादशीयां एषा निशानयात्रा अर्पयितुं शक्यते। परन्तु अधिकांशं चिह्नं फाल्गुनमासे आयोजिते मेलायां प्रदत्तं भवति। निशानयात्रा एकः प्रकारः पदयात्रा अस्ति यस्मिन् भक्ताः श्रीश्यामध्वजं हस्ते गृहीत्वा खाटूश्याममन्दिरं प्रति आगच्छन्ति। एषा यात्रा श्रीश्यामध्वजस्य पन्थानम् अपि कथ्यते । मुख्यतया एषा यात्रा रिङ्गातः खातुश्याममन्दिरपर्यन्तं भवति, यत् १८ कि.मी.
