shabd-logo

मम काव्य पंक्ति तदोपरी ऋग्वेद प्रथम मण्डलस्य द्वितीय सूक्तम

18 February 2024

0 दर्शितम् 0

हे वायुदेव तुम सुन्दर मन


तुम सुन्दर मन, तुम सुन्दर तन


सुनो प्रार्थना, हम करें हवन


इस यज्ञ हेतु है अभिनन्दन ।


भाव भरे घट रखे  सोमरस


तुम लाते बसंत, तुम लाते पावस


प्रेम भरा ये  निमंत्रण मेरा


आओ पान करो ये  मधुरस।




कौन से, कैसे गुणों से भरा हुआ है


ये सोमरस किस रस से भरा हुआ है


वायुदेव को है  सोम  पान निमंत्रण


सोमरस का जो गुणों से भरा हुआ है ।


जिस स्तोता ने किया है इसका आसवन


करता प्रेम से वो आपका आवाहन


देता सोमरस के गुणों का आश्वासन 


 उत्तम स्तुतियों से आपका आवाहन ।






सोमयाग के सारे साधक


लेते सोमरस का जब रस,


सोमरस के गुणों का वर्णन


भाता अधिक आपके श्रीमुख ।


ये वाणी जब साधक तक पहुँचे


प्रभाव आपकी वाणी का पहुँचे,


होयँ आनंदित साधक इस सुख से 


कि सोमयाग रस तुम तक पहुँचे ।




हे इंद्रदेव हे !


हे वायुदेव हे !


यह सोमरस समर्पित


आप दोनों को है ।


किया आसवित


बड़े जतन से


है आपके हित ही


रखा संकलित संरक्षित ।


तुम्हें पुकारे व्यग्र बहुत है


तुम्हारे लिए ही तो संरक्षित है,


अन्न आदि सब लेकर आओ


सोमरस बड़ा ही आनंदित है ।




सकल  पदारथ हैं बस तुमसे


परिपूर्ण तुम अन्न से धन से


आप लोग अच्छे से समझते


क्यों विशेष ये सोमरस है ।


और प्रतीक्षा क्यों करवाओ


यथाशीघ्र तुम यज्ञ पे आओ


करो पदार्पण होय सफल ये


सोमयाग वायु और इंद्र देवों से ।




हे वायुदेव ! हे इन्द्रदेव ! 


सामर्थ्य ज्ञात नहीं तुम्हारा 


ऐसा कौन अभागा जग में,


प्रबल प्रचण्ड आपकी शक्ति 


बसे आपके भुजदण्डों में । 


सोमयाग का सोम अति पावन 


किया आसवित है यजमान ने, 


बुद्धि पवित्र और निर्मल मन से 


वांछित ज्ञान और जतन से । 


आओ पधारो दोनों देवजन 


पान करो सोम उसका मन, 


कितने अनुग्रह और प्रेम से 


शीघ्र पधारो है ये निमंत्रण । 




हे घृत मुख वरुण देव


आच्छादित करते इस जग को,


हे घृत पृकृति के मित्र देव हे


सदा वरुण देव के साथी हे ।


प्रकृति नियन्ता प्राण नियन्ता


ऋत नियम के रक्षक तुरंता


हे वरुण !  हे विश्व नियन्ता  ।


मित्र हमें पौरुष दो बल दो


संग रहो तुम वरुण देव के,


सब शत्रुन का नाश करो तुम


बन शत्रु मेरे शत्रुन के ।




सत्य फलित हो वरुण देव हे 


सत्य यज्ञ की पुष्टि हो मित्र हे,


सोमयाग को सत्य से भर दो 


जो जीवे उसको सत्य फलित हो ।    




वृद्धि करें जो क्षमताओं की 


और करें कार्यों की पुष्टि,


अनेकानेक स्थलों के निवासी 


विवेकशील और कर्मों के साक्षी, 


हे मित्र देव,  हे वरुण देव हे 


हे मित्रावरुण  विदित है हमें  ये । 






(c)@दीपक कुमार श्रीवास्तव " नील पदम् "    



दीपक कुमार श्रीवास्तव "नील पदम्" द्वारा अधिक पुस्तकें

19
लेखाः
नील पदम् कृत
0.0
नील पदमस्य कवितायाम संस्कृतस्य अनुवाद:
1

प्रथमः

5 October 2023
0
1
0

अग्ने देव नमामि त्वाम् आम्, त्वं यज्ञस्य पुरोहितः असि। हवि दानधन इत्यर्थः त्वं देवानाम् आह्वानम् असि यज्ञफलं च रत्नधरं भवेत् अग्ने देव नमामि त्वाम्

2

द्वितीयं

5 October 2023
0
1
0

ते ऋषयः ज्ञानं लभन्ते। ज्ञानप्रदातृ ऋषिः । अग्रे गच्छन् उदाहरणानि स्थापयन्तु प्रेरणादायक मार्ग सत्य के भूमि ज्ञानदीपं प्रज्वालयन्ति ये ऋषयः | विद्युत् दहति यत् हृदयम् अन्वेषणार्थं सज्जः पूर्वज्

3

तृतीयं

5 October 2023
0
1
0

सत्कर्मसु सहायकाः भवन्तु हे अग्नि ! हे पवित्र !  यदि भवन्तः निर्णयं कुर्वन्ति तर्हि तत् दृढं भविष्यति। य इष्टस्य साधकः । हे दृढनिश्चय ! त्वं अग्नि  असि अहं त्वत्कारणात् एव स्थावरः स्थावरश्च । अत

4

चतुर्थम

8 October 2023
0
1
0

प्रथमं दृढनिश्चयः भवतु,  तदा कामना:  प्रबलः भवतु, सत्कर्म लक्ष्यं यदि निश्चितरूपेण जय, जय।

5

पंचम:

8 October 2023
0
1
0

अग्ने देव सदृशोऽसि . अपितु त्वं सः ईश्वरः असि, भवतः तान् गुणान् प्रकाशयन्तु त्वं दिव्यत्वस्य सुखम् असि। यदि त्वं सत्कर्म करोषि तर्हि त्वं प्रेरणादायिनी असि, त्वमपि सर्वकर्मणां उत्प्रेरक

6

षष्टम:

8 October 2023
0
0
0

अग्निरूपे देव शृणुत इदं शृणु । न्यायः, दया, कल्याणं, मित्राणि, . यज्ञस्य च प्रयोजनं त्वमेव,  यज्ञस्य च फलं त्वमपि। यत्किमपि भद्रं करोषि संसारस्य कृते । अयं जगत् निर्भीकः भवतु, अत एव यत्किमपि सुफ

7

सप्तम:

8 October 2023
0
1
0

न केवलमेक एव तु  शतसहस्राणि नेत्राणि, तत्र प्रमाणं कर्म कोटिषु,  अग्निः साक्षी  अत एव पवित्रतमः । लक्ष्यं सुकृतेभ्यः  न व्यभिचरितव्यम्।

8

अष्टम:

8 October 2023
0
1
0

केवलं ईश्वरस्य  रूपमेव सत्यं, . सुकृतेषु वृद्धिः भवति,  सत्प्रयत्नानां रक्षकः,  तस्मिन् प्रकाशे  वयं प्रकाशिताः स्मः।

9

नवम:

8 October 2023
0
0
0

हे जगत्पिता,  अस्माभिः सह तिष्ठ यथा त्वं अस्माकं पिता, . पितुः इव भद्रं कुरु, प्रतिक्षणं प्रतिदिनं  मया सह भव . गुणैः पूर्णाः भवामः, सत्कर्ममार्गं अनुसरामः, पितृवत् अङ्गुलीं धारय,  कथयतु तर्ह

10

ऋग्वेद 1-2-1

24 December 2023
0
1
0

हे वायुदेव हे सुन्दर मनसा त्वं सुन्दरं मनः, त्वं सुन्दरं शरीरम् प्रार्थनां शृणुत, हवनं कुर्मः अस्य यज्ञस्य अभिनन्दनम् भावात्मकघाटैः स्थापय सोमरस,   त्वं वसन्तम् आनयसि,  त्वं शरदम् आनयसि इदं मम

11

ऋग्वेद 1-2-2

24 December 2023
0
1
0

यत्, कथं गुणपूर्णम् केन रसेन अयं सोम्राः पूरितः? वायुदेवः सोम पान पिबितुं आमन्त्रितः अस्ति या सोमरा गुणपूर्णा। यः स्तोतः तत् आस्वादितवान् सः भवन्तं प्रेम्णा आह्वयति प्लवङ्गस्य गुणानाम् आश्वासनं

12

ऋग्वेद 1-2-3

24 December 2023
0
1
0

सोमायगस्य सर्वे भक्ताः यदा अहं सोमरसस्य रसं गृह्णामि, . सोमरसाल्ट् इत्यस्य गुणानाम् वर्णनम् मुखमहोदयस्य अधिकं रोचते। यदा एषा स्वरः साधकं प्राप्नोति भवतः वचनस्य प्रभावः भवतु, अनेन सुखेन साधकः सुख

13

ऋग्वेद 1-2-4

18 February 2024
0
1
0

अहो भगवन् इन्द्र ! हे वायुदेव ! एतत् सामरस्य  समर्पितम् भवतः द्वयोः अपि अस्ति। आस्वादितवान् अतीव सावधानीपूर्वकम् भवतः हिताय अस्ति रक्षितः, संकलितः, संरक्षितः च। अहं भवन्तं आह्व

14

ऋग्वेद 1-2-5

18 February 2024
0
1
0

त्वं केवलं स्थूलः पदार्थः असि त्वं अन्नेन धनेन च पूर्णः असि यूयं सम्यक् अवगच्छन्ति किमर्थम् अयं कूपः विशेषः ? किमर्थं च मां प्रतीक्षां कर्तुं प्रेरयेत् ? यथाशीघ्रं यज्ञम् आगच्छतु पदा

15

ऋग्वेद 1-2-6

18 February 2024
0
1
0

हे वायुदेव ! अहो भगवन् इन्द्र ! अहं तव बलं न जानामि लोके कः एवम् अभाग्यवान् ? महान् पराक्रमी तव शक्तिः तव बाहुयुग्मे निहितः। सोम्यागस्य सोम अतीव पवित्रम् अस्ति गणेन तत् आस्वादितम्, .

16

ऋग्वेद 1-2-7

18 February 2024
0
1
0

अहो मधुरमुख वरुण देव इदं जगत् आच्छादयन्, हे घृत, ईश्वरः प्रकृतेः मित्रम्। वरुणः सर्वदा देवस्य सहचरः एव भवति। प्रकृतेः नियन्त्रकः जीवननियन्त्रकः ऋत नियम रक्षक हे वरुण ! हे विश्वनियन्त्रक। मित्रं

17

ऋग्वेद 1-2-8

18 February 2024
0
0
0

सत्यं भवतु वरुण देव सत्यं यज्ञं पुष्टं भवतु मित्र ! सोमयागं सत्येन पूरयतु यः जीवति सः सत्यं प्राप्नुयात्। (c)@दीपक कुमार श्रीवास्तव " नील पदम् "  

18

ऋग्वेद 1-2-9

18 February 2024
0
1
0

वर्धमानाः क्षमताः कार्याणि च पुष्टयन्तु, . अनेकस्थाननिवासिनः विवेकी कर्मसाक्षी च,  हे मित्र देव, हे वरुण देव हे सखे वयम् एतत् जानीमः। (c )@दीपक कुमार श्रीवास्तव "नील पदम"

19

मम काव्य पंक्ति तदोपरी ऋग्वेद प्रथम मण्डलस्य द्वितीय सूक्तम

18 February 2024
0
1
0

हे वायुदेव तुम सुन्दर मन तुम सुन्दर मन, तुम सुन्दर तन सुनो प्रार्थना, हम करें हवन इस यज्ञ हेतु है अभिनन्दन । भाव भरे घट रखे  सोमरस तुम लाते बसंत, तुम लाते पावस प्रेम भरा ये  निमंत्रण

---

पुस्तकं पठतु